Dit is het eenentwintigste deel van een aanzet tot een catalogue raisonné van het oeuvre van Willem van Genk.
Still uit de documentaire over Willem van Genk door Theo Faber (2021) met WVG-1085 en WVG-1086 (YouTube)
Als gezegd, het is moeilijk om aan te geven om hoeveel tekeningen gaat het in de kwestie die ik hier en hier heb beschreven, omdat er tekeningen zijn die ik niet heb gezien en/of waar ik geen foto’s van heb. In onderstaande opsomming een paar laatste tekeningen waarvan ik denk te weten dat ze onder beheer van Stichting Willem van Genk zouden of hadden moeten vallen.
WVG-1081
Laurenskerk, Rotterdam | ca. 1950 | inkt op papier | ca. 34 x 22 cm | particuliere collectie
Pentekening in zwart/wit, in stijl en techniek enigszins vergelijkbaar met Prins Hendrikkade, Amsterdam (WVF-0005). De Laurenskerk in Rotterdam is ook afgebeeld op WVG-1047 en WVG-0131. Litho WVG-0131b kent dezelfde voorstelling als deze tekening.
De tekening werd in februari 2022 door een particuliere verzamelaar overgenomen van Ans van Berkum. ‘Omdat we in de aanloop naar de tentoonstelling Woest met elkaar hadden samengewerkt wilde ze mij de toren cadeau doen. Nou ja, ze verlangde in ruil wel een donatie […] voor haar aanstaande dissertatie over Van Genk. […] Die donatie voelde als een koop.’1
De tekening was te zien bij Galerie Weisbard in Rotterdam, van 14 oktober tot en met 4 november 2022.
WVG-1082
Stadstram Antwerpen | ca. 1950 | gemengde techniek op papier
Opsomming van de tramlijnen in Antwerpen. Over de lijst is een logo geplaatst van een cirkel met de letter B; cf. WVG-1008.
De tekening was te zien tijdens de tentoonstelling Essenties 1 bij museum Het Dolhuys in Haarlem, van 9 juni tot 13 september 2015.
Boven links WVG-1073, boven rechts WVG-1074, onder WVG-1075
WVG-1083
Plan van Delft | ca. 1950 | gemengde techniek op papier
Stadsplattegrond van Delft, een stad die (voor zover bekend) verder niet voorkomt binnen het oeuvre van Van Genk. Gezien de nabijheid van Den Haag en de vele historische gebouwen is dit opmerkelijk.
De tekening was te zien tijdens de tentoonstelling Essenties 1 bij museum Het Dolhuys in Haarlem, van 9 juni tot 13 september 2015.
WVG-1084
Radiogids | ca. 1950 | potlood op papier
Reclametekening in de vorm van een kort stripverhaal. Een meisje zegt tegen haar moeder: Mams hebben we al de nieuwe radiogids – knal!!!, waarop de moeder (lezend in de radiogids) antwoordt: Ja kind we krijgen hem weer geregeld gestuurd extra oplaage! In het tekstwolkje van de dochter staat ook een tekening van een vrouw, met daarboven de tekst Heut – Carmen Miranda. In de linker bovenhoek staat een wat losser getekend persoon met een blinddoek om, met de tekst Tracht gèèn Blindemannetje te spelen met uw buitenlandse programmas!
Van Genk had langere tijd de ambitie om als reclametekenaar in zijn onderhoud te voorzien. Diverse tekeningendie hij rond 1950 maakte, kunnen in deze context worden beschouwd. De nauwkeurig getekende kapsels van de drie afgebeelde vrouwen (dochter, moeder en Carmen Miranda) zijn daarbij niet los te zien van het haarfetisjisme van de kunstenaar.
De tekening was te zien tijdens de tentoonstelling Woest bij Outsider Art Museum in Amsterdam, van 19 september 2019 tot 3 januari 2021.
WVG-1084
Theo Faber maakte in 2011 over Willem van Genk de documentaire Een getekende ziel (ca. 50 minuten), in samenwerking met Ans van Berkum. Daarin was een aantal tot dan toe onbekende tekeningen van Willem van Genk te zien, die gedeeltelijk in de vorige delen van deze aanzet tot een catalogue raisonné aan de orde zijn gekomen. Een getekende ziel was enige tijd op YouTube te zien maar werd commercieel nooit uitgebracht vanwege de hoge kosten van de muziekrechten. Faber, voormalig cameraman en editor voor RTV-Almere, maakte in 2021 een gewijzigde en ingekorte versie van zijn documentaire (ca. 20 minuten), waarin Van Berkum geen rol meer speelde en met andere, rechtenvrije muziek.2 Onderstaande tekeningen ken ik alleen van beelden uit een van beide versies; de afbeeldingen zijn derhalve stills daaruit.
WVG-1085
Stadsnet Nijmegen | ca. 1950 | gemengde techniek op papier
Enigszins slordig getekende en niet geheel correct plattegrond van Nijmegen met daarop aangegeven de verschillende routes van bus, tram en trein. Linksboven de tekst [Sta]dsnet Nijmegen (depôts statie Waelkade Nimwegen laag). In Nijmegen reed tussen juli 1952 en maart 1969 de trolleybus, deze tekening lijkt daarom in ieder geval van vóór juli 1952 te zijn.
WVG-1086
Algemeen Handelsblad | ca. 1950 | potlood op papier
Vermoedelijk gaat het hier om een fragment van een grotere potloodtekening, in dezelfde stijl als WVG-1084 en met vergelijkbare kenmerken. Een jonge vrouw leest een krant, waarop duidelijk ALGEMEEN HANDELSBLAD staat. Boven haar hoofd een reclameleus: U leest toch ook ….. “het AlgemeenHandelsblad“?
WVG-1085 en WVG-1086
WVG-1087
Meisje met spiegel | ca. 1950 | potlood op papier
Potloodtekening van een zittend meisje aan een tafel dat een handspiegel voor zich houdt. De erotische lading van de tekening was voor Van Genk nog sterker door het kapsel van het meisje, nadrukkelijk in beeld gebracht. Er lijkt een verband te zijn met WVG-1084 en WVG-1086.
WVG-1088
Bomenlaantje | ca. 1950 | potlood op papier
Potloodtekening van een bomenlaantje, mogelijk dezelfde locatie als afgebeeld op WVG-0110 en/of WVG-1004 en/of WVG-1017 en/of WVG-1019 en/of WVG-1061. Qua techniek en materiaalgebruik zijn er overeenkomsten met WVG-1087.
WVG-1087 en WVG-1088
WVG-1089
Auto (uitgeknipt) | ca. 1950 | inkt op papier
Tekening (waarschijnlijk: fragment uit een grotere tekening) in zwart/wit van een straat, waarbij een auto is uitgeknipt die gebruikt is in de collage Brooklyn Bridge (WVG-0047; links in het midden, naast de letters in rood, wit en blauw). De stijl is vergelijkbaar met WVG-1059 en WVG-1060.
WVG-1090
Tram 21 | ca. 1950 | gemengde techniek op papier
Tekening van een straattafereel met een tram en enkele uitstappende passagiers. Aan de onderkant is een vorm uitgeknipt van een man met een pet en mogelijk een hand- of boekenkar, zoals te zien op WVG-1077.
WVG-1089 en WVG1090
WVG-1091
Haventafereel | ca. 1950 | gemengde techniek op papier
Scène met enkele schepen op een rivier, een boei, een kraan op een horizontale stellage en een opstijgend vliegtuig. Mogelijk gaat het om een afbeelding van de Rotterdamsche Droogdok Maatschappij, gevestigd op de Heijplaat aan de zuidelijke Maasoever. Het vliegtuig zou dan te verbinden zijn met het nabijgelegen vliegveld Waalhaven, dat tot in de Tweede Wereldoorlog bestond. Een andere mogelijkheid is het havengebied van Amsterdam, vanwege de tekst op het grote schip rechts (AMSTERDAMSCHE LLOYD). De beelden in Een getekende ziel suggereren dat het hier om een fragment uit een grotere tekening gaat.
WVG-1092
Leidseplein, Amsterdam | ca. 1950 | gemengde techniek op papier
Straattafereel met twee uitgeknipte tondo’s die zijn gebruikt in de collage Amsterdam (WVG-0047; links onder, en achter de letter A van AMSTERDAM). De tekening heeft veel overeenkomsten met WVG-1040. Het gebouw links is andermaal het Hirschgebouw aan het Amsterdamse Leidseplein. Ook hier een reclame voor een film boven de straat: I’ll Be Seeing You uit 1944, in Nederland uitgebracht onder de titel De Bittere Waarheid. De hoofdrolspelers Shirley Temple, Ginger Rogers en Joseph Cotten worden alle bij naam genoemd. De reclame links (GAMBA IJS) verwijst naar IJssalon Gamba in de Reguliersbreestraat, tegenover bioscoop Tuschinski. Emilio Gamba was een van de eerste Italiaanse ijsmakers in Nederland, met zaken in Den Haag (vanaf 1934) en Amsterdam (vanaf 1936).
WVG-1091 en WVG-1092
WVG-1093
Grote markt, Groningen | ca. 1950 | gemengde techniek op papier
Twee fragmenten van een tekening van de noordzijde van de Grote Markt in Groningen, inclusief veel reclameopschriften, trolleybussen, auto’s, voetgangers en zelfs een fietser. Groningen wordt niet heel vaak afgebeeld door Van Genk; zie echter WVG-0128 en WVG-1077.
WVG-1093
NOTEN
Arjen Ribbens, “Stichting beticht museumdirecteur van frauduleuze verkoop”, in: NRC, 14 september 2023. ↩︎
Het wereldwijde web van Willem van Genk 