Aanzet tot een catalogue raisonné (16)

/ Jack van der Weide

Dit is het zestiende deel van een aanzet tot een catalogue raisonné van het oeuvre van Willem van Genk.

Willemsplein, Arnhem (achterzijde WVG-1031)

Opnieuw een aantal tekeningen dat te zien was tijdens de tentoonstelling Woest in het Outsider Art Museum in Amsterdam, van 19 september 2019 tot 3 januari 2021.

WVG-1031

Willemsplein, Arnhem | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | 35 x 23 cm

Gezicht op het spoorwegviaduct over de Zijpendaalseweg , de Zijpse poort, die zich bevindt op het baanvak tussen de stations Arnhem Centraal en Arnhem Velperpoort. Als zo vaak op vroege tekeningen van straattaferelen, met name waar het afbeeldingen van Arnhem betreft, regent het. Hetzelfde spoorwegviaduct dient als punt van waaruit wordt gekeken op de grotere tekening Arnhem (WVG-0019; zie hier).

De tekening werd in 2023 aangeboden door galerie J-P Ritsch-Fisch en bleek toen aan de achterkant eveneens een afbeelding te hebben: een schetsmatige tekening in verf, inkt en potlood met een bomenrij en een tram, met daaroverheen een plattegrond van Arnhem. Linksboven de tekst Arnhem; Willemsplein (vòòr de modernisering).

Outsider Art Museum (Amsterdam), Woest, 3 oktober 2019 (collage). Links WVG-1031, rechts WVG-1032

WVG-1032

VVV | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 33 x 23 cm

Collage van enkele stadsplattegronden, twee vignetten die deels over elkaar heen vallen (groen en wit) en een hoofd van een man. De stadsplattegronden zijn van Amsterdam, Antwerpen, Arnhem, Utrecht, Den Haag en Rotterdam. Op het bovenste, witte vignet staat in zwarte letters “Word lid van de Vereeniging van vreemdelingen verkeer in uw eigen woonplaats!” met daaroverheen in rood potlood V.V.V. De tekst op het groene vignet is nog maar gedeeltelijk leesbaar en bevat een vergelijkbare tekst, zij het dat het eerst woord gespeld wordt als Woord. Rechtsonder staat bij wijze van signatuur een stempel met W.F.A.M. van Genk | Magnoliastraat 10 | ‘S GRAVENHAGE.

WVG-1033

Halte 1 stadsdienst | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 19 x 30 cm

Straattafereel met trolleybussen in Velp. Op de ANWB-wegwijzer links staat ARNHEM | NIJMEGEN | VIA ELST (links) en DIEREN | DOESBURG | VIA DE STEEG (rechts). Mogelijk gaat het hier om het kruispunt tussen de Arnhemsestraatweg en de Daalhuizerweg.

De tekening was te zien op de oude website van Stichting Willem van Genk (gehost door Nuoska), die tot half november 2022 te benaderen was.

Outsider Art Museum (Amsterdam), Woest, 3 oktober 2019 (collage). Boven WVG-1033, onder WVG-1034

WVG-1034

Volk en Vaderland | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 12,5 x 35 cm

Straattafereel met een tram, tanks en een autobus; vermoedelijk gaat het om Arnhem. Op het trottoir naast de tram lopen soldaten, op de huizengevel recht is onder meer te lezen N.S.D.A.P. en NATIONAAL SOCIALISTIS […], op een spandoek boven de straat staat “VOLK EN VADERLAND” UW KRANT! Volk en Vaderland was het weekblad van de NSB, dat verscheen in het formaat van een krant.

WVG-1035

Druivenkas | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 35 x 23 cm

Afbeelding van een man op klompen in een broeikas met druivenranken. Druivenkassen waren veel te vinden in het Westland (cf. WVG-1036).

Outsider Art Museum (Amsterdam), Woest, 3 oktober 2019 (collage). Links WVG-1035, rechts WVG-1036

WVG-1036

Naaldwijk | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 24 x 16,5 cm

De bovenste helft van dit werk bestaat uit twee delen: rechts een egaal blauw-paars vlak, links een gelinieerd wit vlak met een potloodcirkel en de tekst “Naaldwijk” | “het centrum v/h westland”. De onderste helft bevat de eigenlijke tekening, een straattafereel in Naaldwijk op de hoek van de Prins Hendrikstraat en de He(e)renstraat. Linksonder staat de tekst Naaldwijk (Z.H.) kruispunt Heerenstraat. Op de zijmuur van de huizenrij links hangt een reclameaffiche voor rookwaren met daaronder de tekst SIGARENZAAK | OM de HOEK No 1.

De moeder van Willem van Genk, Maria Hoogstraten, kwam uit Naaldwijk. Op Herenstraat nummer 1 (nu afgebroken) woonden haar broers Jan en Arie, die er een sigarenwinkel dreven. Enkele van de zusjes Van Genk gingen daar in de tweede helft van de jaren dertig werken en ook Willem verbleef soms in Naaldwijk.

WVG-1037

Situatieplan Antwerpsche tram & Buurtspoorwegen | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 27,5 x 21 cm

Plattegrond van Antwerpen, volgens het opschrift aan de bovenkant: situatieplan der Economisch bedrijf der Antwerpsche tram & Buurtspoorwegen N.V. Antwerpen was de stad waar Van Genks zuster Nora na de Tweede Wereldoorlog een aantal jaren woonde.

Outsider Art Museum (Amsterdam), Woest, 3 oktober 2019 (collage). Links WVG-1037, rechts WVG-1038

WVG-1038

Verkeer der N.B.M en G.T.W. | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 19 x 27,5 cm

Plattegrond van het midden en oosten van Nederland, met Utrecht, Amersfoort, Apeldoorn, Arnhem en Nijmegen (Nimwegen) als grotere stadskernen. Waar Van Genk het in zijn vroege tekeningen vaker over de GTW (Geldersche Tramwegen) heeft, is het noemen van de NBM (Nederlandsche Buurtspoorweg-Maatschappij) vrij uitzonderlijk.

De tekening was te zien op de oude website van Stichting Willem van Genk (gehost door Nuoska), die tot half november 2022 te benaderen was. Ook stond de tekening groot afgebeeld op de eerste pagina van een document uit 2013 met een plan voor een centrum voor outsiderkunst in Almere. Het document was afkomstig van Stichting Willem van Genk en was opgesteld door Ans van Berkum.1

WVG-1039

Dam, Amsterdam | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 16,5 x 13,5 cm

Straattafereel bij avond, waarbij links en rechts delen van de tekening zijn afgeknipt en gebruikt in de collage Amsterdam (WVG-0047; midden links en rechts). De tram in het midden van de afbeelding heeft als bestemming AMSTELSTATION.

Outsider Art Museum (Amsterdam), Woest, 3 oktober 2019 (collage). Links WVG-1039, rechts WVG-1040

WVG-1040

Leidseplein, Amsterdam | ca. 1950 | gemengde techniek op papier | ca. 23 x 35,5 cm

Straattafereel bij avond, met links een uitgeknipte tondo die is gebruikt in de collage Amsterdam (WVG-0047; midden rechterzijkant). Uit die tondo valt op te maken dat het gebouw links op deze tekening het Hirschgebouw aan het Amsterdamse Leidseplein is. Rechts het warenhuis Metz & Co, dat zich tussen 1908 en 2012 op de hoek van de Keizersgracht en de Leidsestraat bevond. De reclame boven de straat is voor de film The Song of Bernadette (1943) in Tuschinsky.

NOOT

  1. Stichting Willem van Genk (Ans van Berkum), “Centrum voor [outsider] kunst Willem van Genk in Almere” (eigen archief). ↩︎

Een gedachte over “Aanzet tot een catalogue raisonné (16)”

  1. Pingback: Overzicht (3) | Het wereldwijde web van Willem van Genk

Plaats een reactie